Czy ruchliwe dwunożne dinozaury pojawiły się dopiero po archeopteryksie? Polemika z marginalną uwagą Kazimierza Jodkowskiego

W swoich refleksjach po lekturze artykułu Phillipa E. Johnsona prof. Jodkowski zamieścił marginalną, bo umieszczoną w odsyłaczu uwagę, ^[1] która dodatkowo miała zdyskredytować analizowany fragment z podręcznika biologii autorstwa Neila A. Campbella, Jane B. Reece i Lawrence'a G. Mitchella. ^[2] Jego główny zarzut, polegający na wskazaniu, że autorzy bezkrytycznie przyjmują dogmat o "ślepym zegarmistrzu", jest trafny. Jednak marginalna uwaga w odsyłaczu może być nieprawdziwa, choć Jodkowski poparł ją odwołaniem się do literatury przedmiotu. Oto ta uwaga:

Pomijam sprawę, że "ruchliwe dwunożne dinozaury" pojawiają się w zapisie kopalnym dziesiątki milionów lat po pierwszym ptaku, archeopteryksie. Archeopteryks pochodzi sprzed 150 milionów lat, z późnej jury. Jego gadzi przodek powinien istnieć w okresie między środkową a późną jurą. Najwcześniejsze znane celurozaury, Compsognathus, Coelurus i Ornitholestes pochodzą wszystkie z późnej jury. Najwcześniejszy znany dromeozaur, Sinornithosaurus, pochodzi ze środkowego okresu wczesnej kredy, około 25 milionów lat później (X. Xing, T. Zhi-lu and W. Xiao-Lin, A therizinosauroid dinosaur with integumentary structures from China, Nature 1999, vol. 399, s. 350-354). Deinonychus, następny najstarszy dromeozaur, pochodzi z końcowego okresu wczesnej kredy. Za wyjątkiem Sinornithosaurusa najbardziej ptakopodobne dromeozaury pochodzą z poźnej kredy, około 75 milionów lat po Deinonychu (A. Feduccia, The Origin and Evolution of Birds, Yale University Press, New Haven, CT 1996, s. 90; K. Padian and L.M. Chiappe, Birds Origin, w: P.J. Currie and K. Padian (eds.), Encyclopedia of Dinosaurs, Academic Press, New York, s. 78 [71-79]; J.R. Hutchinson and K. Padian, Coelurosauria, w: Currie and Padian (eds.), Encyclopedia of Dinosaurs..., s. 132 [129-133]; M.J. Benton (ed.), The Fossil Record 2, Chapman & Hall, London 1993, s. 699, 702). Szczegółową kreacjonistyczną krytykę koncepcji pochodzenia ptaków od dinozaurów por. w artykule Ashby'ego L. Campa, On the Alleged Dinosaurian Ancestry of Birds, Origins. The Journal of The Biblical Creation Society, May 2000, No. 28, s. 4-18. ^[3]

Nie jest jednak pewne, czy podana literatura wystarcza do uzasadnienia tezy, że archeopteryksy istniały przed tymi dinozaurami, od których miały wyewoluować. Jako kreacjonista nie miałbym nic przeciwko temu, ale... prawda jest wartością nadrzędną. Dwaj znakomici autorzy wspominają Coelophysis, małego lekkiego dinozaura z wczesnego triasu, czyli okresu poprzedzającego pojawienie się archeopteryksa:

(...) Coelophysis, mały (...) teropod z wczesnego triasu zachodnich Stanów Zjednoczonych, dwa i pół metra długi. ^[4]

Najwcześniejsze drapieżne teropodalne dinozaury są dobrze reprezentowane przez północnoamerykański rodzaj Coelophysis, ostatnio znany dzięki nadzwyczajnie kompletnym i pięknie zachowanym skamieniałym szkieletom, odnalezionym we wczesnych osadach triasu w północnej części Nowego Meksyku. Coelophysis był zwierzęciem długim na około 6 stóp [2 m], tak lekko zbudowanym (kości miał puste), że żyjąc prawdopodobnie nie ważył więcej niż czterdzieści lub pięćdziesiąt funtów [20-25 kg]. Był na pewno dwunożnym gadem z bardzo mocnymi tylnymi nogami, podobnymi do ptaka i dobrze przystosowanymi do biegania oraz z krótkimi przednimi kończynami w postaci ruchliwych rąk, które musiały być użyteczne do trzymania i rozrywania pożywienia. Ciało było zrównoważone na biodrach, a ogon był długi i wąski. Szyję miał raczej długą, na końcu której znajdowała się delikatnie skonstruowana czaszka wyposażona w ostre zęby. ^[5]

Jeden z najznakomitszych kreacjonistycznych paleontologów, Kurt Wise, ^[6] uważa archeopteryksa za stratomorficznie pośredni organizm między dinozaurami i ptakami:

[Stratomorficznie pośrednie organizmy] są to skamieniałości, które znajdują się pomiędzy grupą, z której się wywodzą, a tą, dla której są przodkami — zarówno co do położenia stratygraficznego, jak i morfologicznie. (...) Istnieją też przykłady stratomorficznie pośrednich organizmów. (...) Są to najstarsze skamieniałości znane w swojej grupie i najbardziej podobne do grupy, z której miały się wywodzić. Do przykładów należy (...) archeopteryks wśród ptaków (...). ^[7]

Istnienie stratomorficznie pośrednich organizmów jest bardzo mocnym argumentem na rzecz ewolucji. Ewolucjonizm nie jest tylko, jak niektórzy kreacjoniści zdają się sądzić, wymysłem ludzi chorych z nienawiści do Pana Boga. Owszem, ta nienawiść ma miejsce u wielu czołowych ewolucjonistów. Ale gdyby była to tylko nienawiść bez żadnego wsparcia faktualnego, ewolucjonizm nie zdobyłby tylu zwolenników, ilu ma.

To, co wyżej napisałem, w niewielkim tylko stopniu dotyczy tekstu Jodkowskiego, bo jego wywód dotyczył przede wszystkim filozoficznej natury sporu ewolucjonizm-kreacjonizm. A dla tej tezy kwestia, czy małe ruchliwe dinozaury istniały przed archeopteryksami, nie ma żadnego znaczenia.

Mieczysław  Pajewski

Przypisy

^[1] Por. Kazimierz Jodkowski, Filozoficzna natura sporu ewolucjonizm-kreacjonizm. Refleksje po lekturze tekstu Phillipa E. Johnsona, Na Początku... 2000, nr 7-8 (131-132), s. 215-216 [211-217].

^[2] Neil A. Campbell, Jane B. Reece, Lawrence G. Mitchell, Biology, 5th ed., Benjamin Cummings, Menlo Park, California 1999, s. 458.

^[3] W tekście Jodkowskiego jest to odsyłacz 8.

^[4] Robert L. Carroll, Vertebrate Paleontology and Evolution, Freeman, New York 1988, s. 292.

^[5] Edwin Harris Colbert, Michael Morales, Evolution of the Vertebrates. A History of the Backboned Animals Through Time, A John Wiley & Sons, Inc., New York — Chichester — Brisbane — Toronto — Singapore, Fourth Edition, Second Printing 1992 [1st ed. 1955], s. 150-151.

^[6] W swojej książce Metodologiczne aspekty kontrowersji ewolucjonizm-kreacjonizm (Realizm. Racjonalność. Relatywizm t. 35, Wyd. UMCS, Lublin 1998, s. 242) Jodkowski wspomina Wise'a jako jednego z tych uczonych, których kreacjoniści na pewno nie muszą się wstydzić.

^[7] Kurt P. Wise, The Origin of Life's Major Groups, w: J.P. Moreland (ed.), The Creation Hypothesis. Scientific Evidence for an Intelligent Designer, InterVarsity Press, Downers Grove, Illinois 1994, s. 226-227 [211-234].

Źródło: Na Początku... wrzesień-październik 2000, nr 9-10 (133-134), s. 314-318.

Patrz też odpowiedź na tę polemikę.