Ateista podżegacz

Bądźcie sceptyczni – naprawdę badajcie swoją wiarę. Pytajcie się siebie o dowody. Zastanówcie się nad faktem, że najprawdopodobniej wiarą, którą wyznajecie, jest ta, w jakiej zostaliście wychowani. A gdyby was wychowano w innej wierze, to czy równie żarliwie byście ją wyznawali?

Dla Richarda Dawkinsa gwałtowny wzrost wiary oznacza zanurzenie się w otchłań absurdu. Ten mówiący bez ogródek naukowiec i profesor Oksfordzkiego Uniwersytetu, nazywany również „rottweilerem Darwina”, stanowczo i ze swadą uzasadnia swój punkt widzenia w najnowszej książce zatytułowanej „The God Delusion” (Bóg urojony)."Jeśli ta książka osiągnie zamierzony efekt, wierzący czytelnicy, którzy się za nią zabiorą, po jej lekturze będą ateistami", pisze Dawkins we wstępie. Według autora wszystkie religie to zabobony, a wiara powoduje ignorancję, opresję i konflikty. W zbyt dużym stopniu ją respektujemy, a za mało kwestionujemy. Tymczasem nauka ewolucji, oferująca znakomite wyjaśnienie naszych początków i naszego istnienia, jest miażdżona przez "nieuków", jak mówi autor.

Wraz z "Letter to a Christian Nation" Sama Harrisa, książka trafia w serca – obie pojawiają się na liście bestsellerów "New York Timesa", a Dawkins jeździ właśnie po całym kraju z odczytami.

Pamela Miller: Proszę opisać, jak Ameryka zareagowała na pana książkę.

Richard Dawkins: Zdecydowanie satysfakcjonująco. Spotkałem się z szerokim odbiorem i oszałamiającym aplauzem, nawet w bastionie konserwatywnego chrześcijaństwa – stanie Kansas czy w Lynchburgu, rodzinnym mieście Jerry’ego Falwella (pastora amerykańskiego Kościoła Baptystów, teleewangelisty i przywódcy wpływowego niegdyś konserwatywnego ruchu politycznego Moralna Większość – przyp. ONET). Odkryłem w tych miejscach wiele tłumionych uczuć. Ludzie, którzy kwestionują wiarę, czują się tam spychani na dalszy plan, a wręcz uciskani.

Ale czy książka jest w stanie nakłonić czytelników do zmiany zdania?

Nie mam konkretnych dowodów, by odpowiedzieć na to pytanie. Ale na pewno dodaje ona ludziom odwagi w ujawnianiu swojej postawy i mówieniu o niej. Sondaże wskazują, że liczba ateistów (amerykańskich) to około 10 procent populacji. A to więcej niż liczba amerykańskich Żydów, którzy mają bardzo wpływowe lobby. Gdyby ateiści się zorganizowali, stanowiliby znaczącą siłę.

Dlaczego pana zdaniem Amerykanie są tak bardzo religijni?

Jedna z hipotez to - paradoksalnie - konsekwencja rozdziału kościoła od państwa. W Wielkiej Brytanii, gdzie religia ma status państwowy, postrzega się ją jako coś nudnego. W Stanach Zjednoczonych to kwestia własnego wyboru. Konkurujące ze sobą kościoły sprzedają wiarę z taką żarliwością, z jaką sprzedaje się szampony, by wyrwać od ludzi sporo grosza.

Inna teoria mówi o tym, że Amerykanie - naród imigrantów - pozostawili swoje liczne rodziny zagranicą, przez co odczuwają pewną pustkę i odnajdują w kościele coś w rodzaju substytutu krewnych. A do tego Amerykanie są tak naiwni – proszę spojrzeć, jak pędzili na zachód, błędnie wierząc, że znajdą tam złoto i staną się bogaci.

Był pan kiedykolwiek człowiekiem wierzącym?

Nie, ale też nigdy mnie nie indoktrynowano. Uczęszczałem do szkoły, gdzie codziennie chodziło się do kaplicy, ale kościół anglikański to już słabnący wirus. (…)

Proszę wyjaśnić, dlaczego odrzuca pan agnostycyzm – twierdzenie, że nie możemy być zupełnie pewni, czy Bóg istnieje, czy nie.

Oczywiście, że nie można dowieść, że Bóg nie istnieje. Tak jak nie można zaprzeczyć istnieniu innych bóstw i wierzeń. Co powie pani na Latającego Potwora Spaghetti (bóstwo satyrycznej religii, wymyślonej jako parodia religii monoteistycznych w proteście przeciwko nauczaniu teorii inteligentnego projektu w szkołach w USA na równi z teorią ewolucji – przyp. ONET)? Nie udowodni pani, że nie istnieje. Wszyscy określamy się mianem ateistów, jeśli chodzi o wróżki, jednorożców czy Posejdona na dnie mórz. A czym różni się od nich Bóg ze Starego czy Nowego Testamentu?

"Imagine"Johna Lennona stało się hymnem ateistów. Jak pana zdaniem wyglądałby świat bez religii?

Być może przypominałby nowoczesną Szwecję. Albo świat, w jakim żyją najbardziej wykształceni ludzie, gdzie na religię nie ma miejsca, a mimo to ich życie jest bogate. Jednak to pytanie sugeruje, jakby wyobrażenie sobie świata opartego na faktach było niemożliwe.