Żegnaj, Tiktaalik!

Michał Ostrowski

Tiktaalik roseae - Bogu ducha winny wymarły gatunek ryby z gromady mięśniopłetwych stał się w 2006 roku świętą krową ewolucjonistów, którzy obwieścili ją światu, jako pośrednie ogniwo w ewolucji pomiędzy rybami a tetrapodami, czyli zwierzętami czworonożnymi. "To naprawdę zdumiewająca i znacząca skamielina pośrednia" - emocjonował się jej współodkrywca Neil Shubin. "Jest jak święta krowa". "Naukowcy sądzą" - kontynuował Shubin - "że tiktaalik był formą pośrednią pomiędzy rybami Eusthenopteron i Panderichthys, które żyły 385 milionów lat temu a wczesnymi tetrapodami. Znane wczesne tetrapody to Acanthostega i Ichthyostega, sprzed około 365 milionów lat". ^[1] Nature ze stycznia 2009 roku przedstawiało tiktaalika jako jeden z ewolucyjnych klejnotów: "Odkrycie i złożona analiza tiktaalika rzuca światło na stadium zanim wyewoluowały tetrapody i pokazuje jak zapis kopalny rzuca niespodziankami, choć są one całkowicie zgodne z ewolucyjnym myśleniem". ^[2]

Zapis kopalny faktycznie rzuca niespodziankami, choć wbrew powyższemu cytatowi, są one często całkowicie niezgodne z ewolucyjnym myśleniem. Kolejna taka niespodzianka to sukces młodych polskich naukowców, którzy - zgodnie z Nature - "rzucili granat w ten obraz". ^[3] Udokumentowali oni mianowicie w Zachełmiu w Górach Świętokrzyskich wyraźne ślady czworonożnych zwierząt z warstwy 18 milionów lat wcześniejszej niż zakładane formy pośrednie w formie tiktaalika i innych rybopłazów. A to oznacza, że - po krótkiej acz burzliwej karierze - żegnamy już tiktaalika jako formę pośrednią, skoro tetrapody, które miały się od niego wywodzić żyły znacznie wcześniej niż on. Co to wszystko oznacza - pyta Henry Gee, jeden z redaktorów z Nature? "Znaczy to, że ładnie opakowana korelacja pomiędzy stratografią a filogenezą, w której rybopłazy reprezentują formę przejściową w szybkiej ewolucji tetrapodów w środkowym dewonie jest okrutną iluzją. Jeśli - jak pokazują odciski z Polski - tetrapody istniały już w eifelu znaczy to, że olbrzymia ewolucyjna pustka otworzyła się pod naszymi stopami". ^[4]

Młodym polskim badaczom gratulujemy odkrycia i publikacji w prestiżowym czasopiśmie. A tytułowy tiktaalik? Wróci do tego, czym był: rybą. Podobnie, jak onegdaj archeopteryks, kiedyś przedstawiany jako ogniwo posrednie pomiędzy gadami a ptakami, dziś uznawany za ptaka.

Przypisy

^[1] Wilford, J.N. Fossil Called Missing Link From Sea to Land Animals. New York Times 6 April 2006.

^[2] Gee, H., Howlett R. and Philip Campbell, 15 evolutionary gems. Nature January 2009.

^[3] Niedzwiedzki, G., Szrek, P., Narkiewicz, K., Narkiewicz, M. and Ahlberg, P.E. "Tetrapod trackways from the early Middle Devonian period of Poland". Nature 7 January 2010, vol. 463, s. 43-48; Janvier, P. and Clement, G. "Muddy tetrapod origins". Nature 7 January 2010, vol. 463, s. 40-41.

^[4] Gee, H. First Footing, 6 January 2010.