Polly Toynbee, "Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i stara szafa. Narnia - to, co najbardziej odpycha w religii" (2006)

The Guardian,styczeń, 2006 http://film.onet.pl/0,0,1303395,1,600,artykul.html

Aslan potrząsa swą lwią grzywą i ryczy na całą Narnię. Chrystus
> zmartwychwstał! Jednak w dzisiejszych czasach dla wielu brytyjskich dzieci przekaz ten nie będzie czytelny.
>

Film "Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i stara szafa" to
> adaptacja jednej z serii siedmiu powieści dziecięcych C.S. Lewisa. Jak dotąd rozeszło się 85 milionów egzemplarzy książek i tylko seria o Harrym Potterze
> osiągnęła lepszą sprzedaż. 
>             Film ma przejąć schedę po innej wielkiej produkcji, "Władcy Pierścieni". Tak się składa, że pomimo różnic dzielących dwóch wielkich
> pisarzy, Tolkien i Lewis mieli ze sobą wiele wspólnego. To właśnie autor Trylogii, podczas całonocnej rozmowy, nawrócił Lewisa na chrześcijaństwo.
> "Narnia" jest osobliwą mieszanką magii, mitów i symboliki chrześcijańskiej - czasem przedstawioną z niesłychaną wyobraźnią, niekiedy jednak w sposób
> przerażający. 
>             Nowy obraz Disneya jest wierną adaptacją książki, piękną wizualnie i wspaniale zagraną. Filmowy świat czwórki dzieci doskonale oddaje
> charakter starej Anglii z powieści Lewisa. Jednak już od pierwszych scen ucieczki z bombardowanego miasta opowieść zawiera duży ładunek emocji. Pod
> koniec, jak to często bywa u Disneya, widz ma prawo czuć się zmanipulowany, choć w tym wypadku jest to manipulacja zgodna z zamierzeniem autora
> pierwowzoru. 
>             Nieprzypadkowo promocja filmu skierowana jest głównie do osób wierzących. Zaproszona do współpracy firma Outreach ma propagować w
> brytyjskich kościołach religijne przesłanie obrazu. Chrześcijańska stacja radiowa Premier namawia duchownych do omawiania podczas kazań elementów
> ewangelicznych zawartych w "Opowieściach z Narnii". Parafia w Kencie przeznaczyła nawet 10 tysięcy funtów na bilety dla rodziców samotnie
> wychowujących swe potomstwo (jakby dzieciom osób samotnych bardziej potrzebne było słowo Boże...).
> Wierzący Amerykanie również wykorzystują film do swoich celów.
> Jedna z organizacji religijnych namawia przywódców kościelnych w całym kraju do "wzięcia pod uwagę fantastycznych możliwości, jakie powstały wraz z
> ukazaniem się filmu". Jeb Bush, brat prezydenta i gubernator Florydy chce, aby w jego stanie każde dziecko przeczytało książkę Lewisa. Koproducent
> filmu, Walden Media organizuje dla dzieci zajęcia poświęcone "Narnii" i Biblii. Właściciel Walden Media wspiera finansowo zarówno Partię
> Republikańską, jak i promocję książki zainicjowaną przez gubernatora Florydy. To pomysłowe połączenie polityki, religii i marketingu wywołało już
> z resztą protesty ze strony amerykańskiej organizacji na rzecz oddzielenia Kościoła od państwa. Członkowie ruchu twierdzą, że zaangażowanie władz w
> szerzenie religijnego przesłania książki "jest naruszeniem Pierwszej Poprawki do Konstytucji Stanów Zjednoczonych".
> Niewykluczone, że dla Disneya ten sojusz z chrześcijanami
> będzie - przynajmniej po naszej stronie Atlantyku - dużym błędem. Gorliwie popierana niedawno przez kościoły "Pasja" okazała się klapą i dziś magazyny
> pełne są niesprzedanych płyt DVD z filmem Gibsona. Nie bardzo wiadomo jak namówić Brytyjczyków do obejrzenia "Opowieści z Narnii". Społeczeństwo jest
> w znacznym stopniu świeckie, kościelne ławy świecą pustkami - trudno więc będzie zapełnić sale kinowe. Reżyser Andrew Adamson (ten od "Shreka")
> zapewnia, że wątki chrześcijańskie w filmie pozostawiają widowni miejsce na interpretację. Powstały dwie wersje płyty ze ścieżką dźwiękową filmu - jedna
> z muzyką religijną, druga popowa. 
>             Dla większości brytyjskich dzieci "Opowieści z Narnii" staną się jeszcze jedną bajką. Nieliczne z nich będą umiały zrozumieć przesłanie
> kryjące się za odwieczną mityczną walką dobra ze złem. Nieliczne też zauważą analogie pomiędzy Jezusem a lwem. Według ostatnich badań, 43 procent
> Brytyjczyków nie potrafi powiedzieć czym jest Wielkanoc. W galeriach sztuki pod obrazami o tematyce religijnej pojawiły się już nawet podpisy
> wyjaśniające ich kontekst. Coraz więcej jest bowiem ludzi, którzy nie wiedzą czym jest Ogród Oliwny, Przemienienie Pańskie, zdjęcie z krzyża, czy
> Wniebowstąpienie. Być może jest to godna pożałowania ignorancja kulturowa, niemniej dla większości widzów Aslan pozostanie jedynie lwem.
> Proponuję zatem małą powtórkę dla tych, którzy nie należą do
> wielbicieli twórczości C.S. Lewisa, a obawiają się niewygodnych pytań ze strony swych pociech. Czwórka dzieci wchodzi przez starą szafę do Narnii,
> krainy w której za sprawą białej czarownicy panuje wieczna zima. Mały Edmund, rozgoryczony niewdzięczną rolą poniewieranego młodszego brata, ulega
> pokusom szatana pod postacią czarownicy. Zamiast srebrników mamy słodką galaretkę, za którą Edmund gotów jest zdradzić swe rodzeństwo i przyjaciół.
> Winy "syna Adama" mogą być odkupione jedynie poprzez najwyższą ofiarę Aslana. Ten Chrystus w skórze lwa oddaje swoje życie, godząc się na męki i
> poniżenie. Złożone na ołtarzu ofiarnym ciało znika, a dwie dziewczynki - niczym Maryja i Magdalena - płaczą przy jego grobie.
> Póki co, wszystko jest jasne. Lew, który oddaje swe życie za
> życie Edmunda, to jeszcze nic nadzwyczajnego. Ale co to? Po długiej i ciemnej nocy wypełnionej żalem i lamentami, lew ożywa. Jak? Dlaczego?
> Właściwie trudno powiedzieć dlaczego. Prawdopodobnie są to te same niejasne przyczyny, co w ewangeliach. Aslan nazywa to "głęboką magią" i wyjaśnia, że
> czysta ofiara jest w stanie pokonać śmierć. 
>       Ze wszystkich elementów chrześcijaństwa najbardziej drażniący jest motyw Chrystusa biorącego na siebie nasze grzechy i poświęcającego swoje
> życie dla naszego zbawienia. Czy ktokolwiek z nas go o to prosił? Biedny Edmund musi wziąć na siebie cały ciężar winy. A chrześcijanie wiedzą dobrze
> jak takie poczucie winy wywołać. Moja matka opowiadała mi o zakonnicach, które zwykły ostrzegać ją, że za każdym razem kiedy nie zje warzyw, albo
> zapomni odmówić modlitwy, wbija cierń w świętą głowę Chrystusa. Zmartwychwstały Aslan odbywa z Edmundem długą i przełomową rozmowę na skale.
> Nie wiemy o czym mówią, faktem jest jednak, że chłopiec wraca całkiem odmieniony i prawdziwie oczyszczony.
> Powieść Lewisa nie spodobała się Tolkienowi. Można przyjąć, że obaj
> autorzy mieli tę samą słabość do świata rządzonego przez feudałów, w którym posłuszny plebs klękał przed każdym panem. Zarówno proponowany przez nich
> świat fantasy, jak też ich wersja chrześcijaństwa zakładały sztywną hierarchię władzy. Panowie i władcy mają być traktowani z należną czcią i
> uwielbieniem. Tolkiena odpychał jednak mentorski ton Lewisa. 
>       Z biegiem lat narastały wątpliwości co do typu chrześcijaństwa przedstawionego w "Opowieściach z Narnii". Czy Chrystus może być lwem?
> Przecież był owieczką, reprezentował cichych, słabych i biednych, odmawiających walki. Philip Pullman, autor trylogii "Mroczne Materie",
> nazwał dzieło Lewisa "jedną z najokropniejszych, najbardziej szkodliwych rzeczy, jakie kiedykolwiek czytał.
> "Narnia" jest bowiem odzwierciedleniem typowo Republikańskiej wersji
> chrześcijaństwa, uznającej, że silni mają rację. Słyszałam raz kazanie znanego kaznodziei Normana Vincenta Peale'a, w którym zapewniał on swoich
> majętnych wiernych, że Bóg uczynił ich bogatymi, bo na to zasłużyli. Silni otrzymają ziemską nagrodę, ponieważ Bóg jest po ich stronie. Wygląda na to,
> że C.S. Lewis podziela ten pogląd. W końcowej bitwie mali krzyżowcy z niejasnych przyczyn koronowani są na królów i królowe. Ubodzy nie posiądą
> ziemi Lewisa. 
>       Czy to wszystko ma jakieś znaczenie? Raczej nie. Większość dzieci niczego nie zauważy. Jednak dorośli, którzy krzywią się na myśl o przykrych
> elementach chrześcijaństwa powinni przed obejrzeniem najbardziej religijnych scen zaopatrzyć się na wszelki wypadek w papierowe torebki. Krytyk
> "Guardiana" dał filmowi pięć gwiazdek stwierdzając, że nie ma potrzeby irytować się odniesieniami do chrześcijaństwa. Mnie one irytują.
> Lewis chciał, żeby jego książka przygotowała dzieci na religię,
> pomogła im zaakceptować chrześcijaństwo w ich późniejszym życiu. Autor napełnia więc dziecięce umysły chrześcijańską symboliką podaną w baśniowej
> formie, ale przepełnioną winą, ofiarą i cierpieniem, skażoną emocjonalnym sadyzmem.
> Dzieci mają się zakochać w Aslanie, choć jest on nie tyle bohaterem,
> co raczej czystą, surową, potężną siłą. Jest symbolem tego, czemu sprzeciwiają się ateiści w odniesieniu do religii. Jego boska wszechobecność
> zdejmuje z ludzi odpowiedzialność za to co robią tu, na ziemi, gdzie nikt ich nie kontroluje, nikt nie prowadzi za rękę, nikt nie ocenia i gdzie nie
> ma innej drogi. Tylko my sami cierpimy za swoje przewinienia, tylko my sami możemy siebie odkupić. Sami musimy rozstrzygać nasze spory. Nie potrzebujemy
> żadnych świętych przewodników, wystarczy nasz ludzki kompas moralny. Każdy potrzebuje duchów, cudów i poetyckich wyobrażeń. Potrafimy się jednak obejść
> bez Aslana. 
>

Akcje Dokumentu

Send this

Print this

Sekcje

Narzędzia osobiste

Polly Toynbee, "Opowieści z Narnii: Lew, Czarownica i stara szafa. Narnia - to, co najbardziej odpycha w religii" (2006)

Akcje Dokumentu